,

DJD Tipt: Duurzaamheid op de werkvloer

26 jan 2022
,

In Nederland is de zorg verantwoordelijk voor 7% van alle CO2-uitstoot. Daarnaast zijn er nog steeds medicatieresten vindbaar in het grondwater en gebruiken we overmatig veel non-recyclebaar materiaal en energie. De huidige klimaatveranderingen hebben overduidelijk veel negatieve gevolgen voor mens, dier en milieu. Als dokter geven we om onze eigen gezondheid en om die van onze patiënten. Duurzaamheid kan hier een grote rol in spelen.

Tijd voor verandering dus!

Om meer duurzaamheid in de gezondheidszorg te bewerkstelligen is medewerking van de politiek en zorgverzekeraars nodig. Vanuit de overheid zijn er afspraken gemaakt voor de zorg die gebundeld zijn in de ‘Green deal’. Deze afspraken bevinden zich op vier fronten: CO2-uitstoot verminderen, circulair werken bevorderen, medicijnresten in oppervlaktewater terugdringen en het creëren van een leefomgeving in en buiten zorginstellingen met als doel de gezondheid van de bevolking te bevorderen.

Maar ook op de werkvloer kunnen we samen met onze collega’s veel bereiken. Wellicht zijn er in jouw ziekenhuis al veel initiatieven waar je je bij aan zou kunnen sluiten. Denk bijvoorbeeld aan ‘de groene OK’: veel ziekenhuizen hebben dit initiatief. Ook buiten het ziekenhuis zijn er een aantal initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Bekijk bijvoorbeeld eens het samenwerkingsverband ‘’de groene zorg alliantie’’ of “zorg voor klimaat”.

Cliché maar waar: echte verandering begint bij jezelf. Om je op weg te helpen deelt DJD enkele tips waarmee je zelf een start kan maken met verduurzamen, thuis of op de werkvloer.

Thuis

  • Zet alle lichten en apparaten uit als je naar werk vertrekt;
  • Neem je lunch mee in een broodtrommel en niet in plastic zakjes;
  • Neem een waterfles mee in plaats van een flesje drinken te kopen;
  • Carpool met collega’s waar het kan.

Op de werkvloer

  • Zet in de avonden en weekenden de verlichting en computers uit op de afdeling.
  • Vervang de plastic koffiebekers door papieren koffiebekers, maar gebruik nog liever je eigen afwasbare mok. Papieren koffiebekers hebben namelijk alsnog een coating, waardoor ze moeilijker recyclebaar zijn.
  • Maak gebruikt van re-writable notitieblokken, dit bespaart een hoop papier. De meeste notities die we als dokters maken hebben we aan het einde van de dag niet meer nodig. Wil je ze wel bewaren? Veel re-writable notitieblokken hebben tegenwoordig ook functie dat je de tekst kan fotografen/opslaan.
  • Moet je toch printen, doe dat dan dubbelzijdig en het liefst in zwart-wit in plaats van kleur.
  • Bedenk jezelf: is het mogelijk om gebruik te maken van herbruikbare (patiënt/ onderzoek) materialen? Bekijk/ gebruik hiervoor de NHG richtlijn voor reiniging-desinfectie-sterilisatie (zoals evt. ook het steriliseren van medische mondmaskers, welke tot 5x herbruikbaar zijn).
  • Een nog betere vraag: heb je het materiaal/product dat je wilt gebruiken sowieso nodig? Bekijk eens hoe de R-ladder voor duurzaamheid werkt. Hoe hoger je in de ladder zit, hoe minder stofgrondgebruik. R-ladder: https://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/circulaire-economie/r-ladder
  • Wees kritisch welke patiënten je live wilt terugzien op de poli. Kan het ook met een video- of belconsult? Je kan je eigen reisbewegingen verminderen/verbeteren, maar zo help je ook je patiënt zich minder te verplaatsen.
  • Houd je oren en ogen open! Zie je zelf dingen die duurzamer kunnen? Bespreek je ideeën met je collega’s of op de afdeling.

Medicamenten

  • Als jouw patiënt kampt met een leefstijl gerelateerde ziekte(n), probeer dit dan op te lossen door het geven van leefstijladviezen indien mogelijk. Uiteraard dient medicatie voorgeschreven te worden indien medisch noodzakelijk! Het bespreken van leefstijl kost initieel meer tijd, maar is op lange termijn ook duurzamer voor de patiënt zelf.
  • Schrijf kleinere hoeveelheden medicatie voor, dit verkleint de kans dat er minder ongebruikte medicatie wordt vernietigd.
  • Wijs je patiënten op de mogelijkheid om ongebruikte medicatie in te leveren bij de apotheek. Zo wordt de medicatie duurzamer vernietigd.
  • Schrijf bij longmedicamenten een poederinhalator voor in plaats van een dosisaerosol, dit scheelt in sterke broeikasgassen. Voor vrijwel iedereen, behalve vaak heel jonge of oude patiënten, is een poederinhalator goed te gebruiken
  • Bekijk en gebruik de praktijkkaart afvalbeheer in de huisartsenpraktijk.

Ziekenhuisbreed: enkele voorbeelden uit het Radboud UMC

  • Minder röntgencontrastmiddelen in afvalwater

Om het gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen bij CT-scans te beperken heeft de afdeling Beeldvorming van het Radboud UMC het volgende geïntroduceerd: de hoeveelheid jodiumhoudend contrastmiddel per patiënt wordt aangepast aan het protocol (vraagstelling voor de CT-scan) en het gewicht van de patiënt. Dit gebeurt in combinatie met het gebruik van contrastpompen waarbij verschillende flacongroottes gebruikt kunnen worden. De laboranten starten aan het begin van de dag met het gebruik van 500 ml flacons en anticiperen op het gebruik van de verschillende flacongroottes aan het eind van de dag, in relatie tot het nog te verrichten aantal CT-scans en verwachte benodigde hoeveelheid contrastmiddel. Daarbij speelt de maximale houdbaarheidsperiode (12 uur) van de aangebroken flacon een belangrijke rol. In de praktijk betekent dit dat we gemiddeld > 10% minder contrastmiddel per CT-scan zijn gaan gebruiken. En dat de hoeveelheid resterend contrastmiddel dat niet meer te gebruiken is (vanwege de maximale houdbaarheidsduur) duidelijk is verminderd. Dit is nog geen algemene praktijk in alle Nederlandse ziekenhuizen, maar is heel goed op te schalen. Daarbij is dit initiatief kostenverlagend: per patiënt wordt minder jodiumhoudend contrastmiddel gebruikt en zijn de grotere flacons voordeliger in aanschaf.

  • Externe Bloedafname

Sinds een geslaagde pilot in het Radboud UMC in 2020 kunnen steeds meer patiënten bloed laten prikken bij een prikpost in de eigen omgeving (in plaats van in het Radboud UMC). Zo hoeven ze niet meer (veel) te reizen en doen zij minder (oneigenlijk) beroep op hun huisarts. De uitslagen komen vanaf de prikpost in het EPD, op tijd voor de afspraak met de medisch specialist.

  • Freezer challenge

In 2020 startten een aantal medewerkers van het Radboud UMC de Freezer Challenge. Hierbij werden Ultra Lage Temperatuurvriezers (ULT), waarin bloedproducten en biologische materialen opgeslagen worden, efficiënter ingedeeld waardoor er minder halfvolle vriezers gebruikt werden. Ook werd gekeken of de vriezers minder koud afgesteld konden worden. De resultaten waren boven verwachting, waarbij bijvoorbeeld 39 van de 180 vriezers van -80C naar -70C gezet konden worden. De totale besparing kwam neer op ongeveer 53 ton CO2-emissie op jaarbasis!

Geïnteresseerd geworden? Lees dan ook het E-book: De groene huisartsenpraktijk

Bronnen en handige sites:

Met dank aan Harriette Laurijsen, duurzaamheidsconsulent Radboud UMC Nijmegen, en Twan Joosten, duurzaamheidsconsulent Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen