Hoe ver zijn we al? Diversiteit en inclusie in het medisch onderwijs

Diversiteit en inclusie zijn begrippen die je steeds vaker hoort. Maar wat betekent het? En hoe zit het in het medisch onderwijs?

 

Als arts ben je opgeleid om de gezondheid en het welzijn van alle patiënten te verbeteren. Deze patiënten zijn net zo divers als de maatschappij zelf; je behandelt patiënten met een migratieachtergrond, laaggeletterde patiënten, patiënten die behoren tot de LHBTQIA+-gemeenschap, patiënten met een functiebeperking, religieuze patiënten en patiënten met verschillende sociaal economische statussen. Maar is er in het geneeskundeonderwijs genoeg ruimte voor deze diversiteit? En hoe zien we deze diversiteit terug in de studentenpopulatie?

 

Diversiteit onder artsen en geneeskundestudenten

De populatie studenten geneeskunde is op dit moment geen afspiegeling van de maatschappij. Er is weinig diversiteit onder de studenten. Diversiteit gaat over hoeveel verschillende karakteristieken – zoals gender, migratieachtergrond, sociaal economische status – er in een groep aanwezig zijn. Hoe meer verschillende karakteristieken, hoe diverser de groep. Denk eens terug aan je eigen cogroep. Hoe divers was deze groep als je kijkt naar gender, inkomensklasse, en migratieachtergrond? Hoeveel van de studenten hadden ouder(s) die ook in de zorg werkten?

Onderzoeker Lianne Mulder laat zien dat studenten met ouders die tot de meest welvarende 10% van de bevolking behoren of ouder(s) hebben die BIG-geregistreerd zijn, meer kans hebben om toegelaten te worden tot een medische opleiding. Daarentegen zijn studenten met een Surinaamse, Turkse, Nederlands Caribische of Marokkaanse achtergrond, en mannen juist ondervertegenwoordigd. Dit zorgt niet alleen voor kansenongelijkheid voor deze jongeren zelf, maar is ook spijtig voor de zorg. Een diverse artsenpopulatie blijkt namelijk te zorgen voor betere zorg. Uit verschillende onderzoeken blijkt namelijk dat een diverse artsenpopulatie ervoor zorgt dat patiënten uit gemarginaliseerde groepen zich beter begrepen voelen, er meer vertrouwen in de zorgverlening is, de kosten van de zorg lager worden en de gezondheidsuitkomsten beter zijn. Daarnaast zullen artsen in de toekomst steeds meer patiënten met verschillende (culturele) achtergronden zien. Een (cultureel) diverse studentenpopulatie is essentieel om culturele competenties te ontwikkelen.

“De man sprak alleen Tamazight. Hij weigerde zijn medicijnen in te nemen. De artsen konden hem niet dwingen, dus ze wilden het opgeven, maar daar wilde ik het niet bij laten. Ik vroeg of ik in het Tamazight met hem mocht praten,” vertelt Mohamed, die zelf ook Marokkaans is. “De man vertelde me dat hij vanwege zijn religie, de islam, wilde accepteren dat hij ziek was. Hij zei: ‘Als ik ziek blijf of overlijd, dan is dat de wil van Allah’. Ik heb de Koran erbij gepakt en hem aan de hand van overleveringen en verzen kunnen uitleggen dat het binnen ons geloof wel is toegestaan om medische hulp te accepteren, en zelfs verplicht om goed voor je lichaam te zorgen,” zegt Mohamed. – Mohamed Badaou in VICE

 

Inclusief leerklimaat

Naast de selectie van de studenten is er ook steeds meer aandacht voor de inclusiviteit van de opleiding zelf. Inclusie gaat over hoe je omgaat met de diversiteit in de groep; kan iedereen uit de groep meedoen? Verhalen van vooroordelen en discriminatie tijdens de coschappen komen steeds meer boven tafel, bijvoorbeeld in de vorm van microagressies. Microagressies zijn subtiele vormen van discriminatie, die op het moment zelf klein lijken. Echter, door regelmatige blootstelling aan deze subtiele opmerkingen of gedragingen, leidt het bij de ontvanger tot het gevoel niet voor vol aangezien te worden. Recente artikelen van Medisch Contact en VICE vertellen over de ervaringen van verschillende studenten met discriminatie.

Zo was er een medisch specialist die na een teambespreking vroeg: “Wat is er met je haar, het lijkt wel ontploft!” Ik zei: “Zo groeit het gewoon”. Waarop hij zei: “Ik zou denken dat je met je vinger in het stopcontact hebt gezeten”. Het was zogenaamd grappig bedoeld, maar sommige grappen zijn ongepast en pijnlijk. […] Tijdens deze voorvallen durfde ik er niks over te zeggen, want als enige persoon van kleur in dat team wilde ik niet nog meer aandacht op mezelf vestigen. Je wilt niet overkomen als het stereotype van een zwarte vrouw die geen grapjes aankan en overal boos om wordt. – Margreet* in Medisch Contact

 

In Rotterdam heeft Chantal van Andel onderzoek gedaan naar de cijfers van studenten tijdens de coschappen. Studenten met een migratieachtergrond krijgen tijdens de coschappen significant lagere cijfers dan studenten zonder migratieachtergrond, terwijl zij tijdens de bachelor nog even hoge cijfers krijgen. Hierbij kan “similarity bias” meespelen; je bent geneigd positiever te denken over iemand die op jou lijkt. Een coassistent die veel lijkt op hun begeleider, heeft onbewust een streepje voor.

Curriculum: bewustwording, kennis, en vaardigheden

Ook het curriculum zelf is onderwerp van gesprek als je het over diversiteit en inclusie in de geneeskunde hebt. Aandacht voor diversiteit en inclusie in het onderwijs is dé manier om de artsen van de toekomst op te leiden tot inclusieve professionals. Hierbij gaat het om bewustwording, kennis, en vaardigheden. Het begint natuurlijk met je bewust te worden van je eigen (impliciete) biases. Iedereen heeft vooroordelen, maar het gaat erom wat je er mee doet. Daarnaast is er meer kennis nodig over onderwerpen die belangrijk zijn voor gemarginaliseerde groepen. Dit gaat bijvoorbeeld om meer aandacht voor het herkennen van dermatologische aandoeningen op verschillende huidskleuren, de onterechte correctie voor “ras” bij het berekenen van de nierfunctie, en kennis over specifieke zorgvragen van LHBTQIA +-patiënten. Om al deze kennis te vertalen naar de praktijk, heb je natuurlijk de vaardigheden nodig om te communiceren met de diverse populatie patiënten.

Diversiteit en inclusie in het medisch onderwijs is dus een breed en complex onderwerp. Het gaat om het selecteren van een diverse studentenpopulatie, het creëren van een inclusief leerklimaat waar iedereen tot hun recht komt, en een curriculum maken waardoor de artsen van de toekomst genoeg handvatten krijgen om een diverse populatie patiënten te begeleiden en behandelen, met oog op gelijke gezondheidsuitkomsten. Genoeg dus om je verder in te verdiepen!

CODING: Collectief voor Diversiteit en Inclusie in de Nederlandse Geneeskunde

 

Gelukkig hoef je dit niet allemaal zelf te doen. Het nationale collectief CODING (Collectief voor Diversiteit en Inclusie in de Nederlandse Geneeskunde) is een groep (zorg)professionals en studenten die zich inzetten voor sensitief en inclusief zorgsysteem. Als expertgroep denken we met verschillende organisaties mee over vragen rondom onderwijs, onderzoek en beleid.

We organiseren daarnaast diverse projecten, zoals een (inmiddels uitverkochte) themadag over opleiden voor inclusieve zorg in samenwerking met het AmsterdamUMC, verschillende onderzoeksprojecten en netwerkbijeenkomsten voor onze partners. Ook verschijnt binnenkort een CODING kennisdatabase over Diversiteit en Inclusie in het Medisch Onderwijs. Hierin vind je artikelen, podcasts en toolboxes voor docenten, artsen en studenten!

Ben je geïnteresseerd? Neem een kijkje op onze LinkedIn , Instagram  en website! Zo blijf je op de hoogte van de nieuwste updates over diversiteit en inclusie in de geneeskunde.

 

– Marleen Koster en Kimia Milani Sabzewar, Collectief voor Diversiteit en Inclusie in de Nederlandse Geneeskunde

 

*Voornaam is gefingeerd, de volledige namen zijn bekend bij de redactie van Medisch Contact.